Tenekenin Tarihçesi
Teneke Kutu ve Konservenin Tarihçesi
Türk Konserve Sanayinin Tarihçesi
Türk Teneke Ambalaj Sanayinin Tarihçesi
Tarihte Türkiye'de Teneke Kutu Yapan Tesisler


  Tenekenin Tarihçesi


Teneke kutunun ana hammaddesi olan teneke sanıldığından çok daha eski bir tarihe sahiptir. Teneke ilk defa 13. yüzyılın birinci yarısında Bohemya'da yapılmıştır.
17. yüzyılın başlarına kadar teneke yapımı bu bölgede bir sır olarak kalmıştır. Bunu 1620 yıllarında Saksonya ve 1670 yıllarında İngiltere'deki denemeler izlemiştir.
1570 yılında Saksonya'da irili ufaklı 12 işletmenin mevcut olduğu bilinmektedir. Yine o tarihlerde Dresden teneke ticaretinin merkezi haline gelmiştir.
1665 yılında Andrew Yarranton İngiltere'de ilk, devamlı çalışan kalay kaplama tesisini kurmuştur. Demir levha yapımı 1697 yılında el dövmesinden haddeleme yöntemine geçmiştir. 1720 yılında Capel ve John Hanbury ilk defa Güney Galler'de patent altında teneke üretimi yapmaya başlamışlardır. İngiltere'de uygulanan yeni ve pratik yöntemler maliyeti düşürünce Alman mallarının ihraç şansı çok azalmıştır. İngiltere'de 1750 yılında kalay kaplı demir levha üreten dört işyeri varken bu sayı 1800 yılında 11 işyerine ulaşmıştır.
Almanya'nın en önemli demir-çelik üreticilerinden biri olan Rasselstein AG bu tarihlerde kurulmuştur.
1810 yılında İngiltere'de Peter Durand teneke kutuların konserve ambalajı olarak kullanılabileceğini göstermiştir.
1853 yılında Amerika'da Pittsburgh'da ilk teneke üretim denemeleri yapılmıştır.
1873-1875 yılları arasında ABD'de değişik yerlerde teneke üretimi başlamışsa da ithal teneke ile rekabet edemediği için bu tesisler kısa sürede kapanmıştır.
1850-1891 yılları arasında İngiltere'de işletme sayısı 90'a ulaşmıştır.
1848 yılında İngiltere'de Morewood ve Roger aldıkları patent ile ilk kez kalaylama işini potaya daldırma sistemi yerine merdane sistemi ile gerçekleştirmişlerdir.
1875 yılına kadar demirden teneke imal edilirken bu tarihten sonra çelik levhalardan imal edilmeye başlanmıştır.
1890 yılında ithalatın kısıtlanması üzerine Amerika'da teneke üretimi yeniden başlamış ve kısa sürede 26 firma yılda 2000 ton üretim yapar duruma gelmiştir.
1896 yılında firma sayısı 74'e, üretim 90 bin tona ulaşmıştır. Amerika'daki teneke üretimi 1912 yılında İngiltere'nin üretimini geçmiştir.
1908 yılına kadar daldırma metodu ile kalay kaplama yapılmıştır. Son derece kalın bir kalay tabakası ile kaplı bu tenekelerden yapılan konserve kutuları ve konserveleri Louvre müzesinde hala bombaj yapmadan durmaktadır.
1908 yılında Almanya'da Dr. İng. Max Schlötter elektrolitik kalay kaplama tekniğini bularak bir devrim yapmıştır. Bu tarihten itibaren daldırma metodu ile elde edilen kok teneke yerini elektrolitik tenekeye bırakmaya başlamıştır.
1927 yılında devamlı soğuk haddeleme kullanılmaya başlamıştır.
1960 yılında da Japonya'da TFS (Tin Free Steel = krom kaplı teneke) üretimi başlamıştır.